Kierownik badania: dr inż. Roman Warzecha
Zakład Genetyki i Hodowli Roślin, Pracownia Kukurydzy i Pszenżyta
tel.: 22 733 45 62, e-mail: r.warzecha@ihar.edu.pl 

Zespół badawczy:
IHAR-PIB Radzików:  dr Piotr Ochodzki,  dr Elżbieta Małuszyńska,  mgr inż. Monika Żurek,

Cel badań:

Celem prac  w roku 2018 jest określenie możliwości ograniczenia presji agrofagów, zwłaszcza chwastów i chorób grzybowych, oraz wytwarzanych przez grzyby szkodliwych mikotoksyn w uprawach metodami ekologicznymi. Badania obejmą wyłącznie polskie odmiany pszenżyta, których nasiona są dostępne na naszym rynku.

Celem badań jest również określenie przydatności odmian pszenżyta do uprawy na ziarno i biomasę w siewie czystym i w mieszankach z roślinami bobowatymi jako komponentami wysokobiałkowymi do produkcji pasz ekologicznych. W redukcji zachwaszczenia sprawdzona zostanie innowacyjna technologia z wykorzystaniem gorącej wody jako czynnika niszczącego nasiona i siewki chwastów.

Opis planowanych prac:

Podzadanie1. Wpływ zastosowania innowacyjnej technologii ochrony przed chwastami oraz gęstości siewu odmian pszenżyta jarego na obecność agrofagów (choroby zbóż i chwasty).

Wiosną 2018 roku w IHAR-PIB Radzików, na certyfikowanym polu ekologicznym, zostaną założone ścisłe doświadczenia poletkowe metodą bloków losowanych w 3 powtórzeniach. Powierzchnia poletka do zbioru 20 m². Zbadanych zostanie 5 wybranych polskich odmian pszenżyta jarego z Krajowego Rejestru.

W pierwszym doświadczeniu do redukcji zachwaszczenia wierzchniej warstwy gleby przed siewem zostanie zastosowane urządzenie BioMant Aqua WS-Compact, wykorzystujące technologię gorącej wody. Urządzenie to zostało wyróżnione w konkursie czasopisma „Farmer” jako innowacyjny produkt roku 2017 i jest proponowane do wykorzystania w rolnictwie i sadownictwie ekologicznym. W celu podniesienie żyzności gleby zastosowane zostaną nawozy ekologiczne. 

W drugim doświadczeniu ścisłym sprawdzony zostanie wpływ gęstości siewu na agrofagi (choroby roślin i zachwaszczenie). Zastosowane zostaną 3 gęstości siewu: 400, 500 i 600 kiełkujących ziarniaków/m2. Ocenionyzostanie wigor odmian po ruszeniu wegetacji. W trakcje wegetacji zostanie określona odporność na główne choroby zbóż: mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, rdzę żółtą, septoriozy liści i plew oraz fuzariozę kłosów. Zostaną określone cechy agrotechniczne: termin kłoszenia,  odporność na wyleganie, wysokość roślin,  termin dojrzałości. Po zbiorach zostaną określone następujące parametry: plon ziarna, wilgotność ziarna,  MTZ, masa hektolitra. Zostanie przeprowadzona analiza składu chemicznego ziarna.

Podzadanie 2. Porównanie cech użytkowych pszenżyta jarego w siewie czystym i w mieszankach z roślinami bobowatymi w uprawie na ziarno i na kiszonkę z całych roślin.

Doświadczenia poletkowe z 2 odmianami pszenżyta jarego na ziarno i kiszonkę w siewie czystym i w siewie mieszanym z łubinem wąskolistnym, łubinem żółtym i grochem pastewnym zostaną przeprowadzone w IHAR-PIB w Radzikowie.

Zostaną określone parametry kiszonkowe ze wszystkich wariantów wysiewu. Zebrana biomasa zostanie zakiszona. Materiały z doświadczeń zostaną przeanalizowane pod względem cech jakościowych: zawartości suchej masy, zawartości tłuszczu, białka, popiołu surowego, frakcji włókna oraz zawartości skrobi. W doświadczeniu na ziarno określony zostanie plon oraz udział komponentu zbożowego i nasion bobowatych.

Doświadczenie łanowe na kiszonkę z wybraną odmianą pszenżyta w siewie czystym i w siewie mieszanym zostanie założone w certyfikowanym gospodarstwie rolnym w Łątczynie (nr certyfikatu PLEKO 01961) (Mazowsze). Zostanie określony plon zielonej masy oraz plon suchej masy w badanych wariantach wysiewu.

Podzadanie 3. Badanie odporności pszenżyta jarego na choroby grzybowe oraz określenie akumulacji mikotoksyn

Ważnym elementem planowanych badań będzie ocena odporności na fuzariozę kłosów i badanie czynników ograniczających zawartość mikotoksyn w ziarnie. Określona zostanie zdrowotność ziarna: obecność zarodników sporyszu, porażenie ziarna przez grzyby fuzaryjne, zawartość mikotoksyn fuzaryjnych w ziarnie (DON – deoksyniwalenol, NIV – niwalenol, ZEA – zearalenon) w ziarnie porażonym naturalnie.

Założone zostanie  doświadczenie infekcyjne. Kłosy badanych odmian zostaną sztucznie inokulowane (porażone) Fusarium culmorum poprzez dwukrotny oprysk zawiesiną zarodników grzybów w okresie kwitnienia. Oceniony zostanie stopień porażenia kłosów, a zebrane ziarno zostanie poddane analizie zawartości mikotoksyn fuzaryjnych. Uzyskane informacje pozwolą na wskazanie odmian najbardziej odpornych i podatnych na fuzariozę w warunkach zwiększonej presji patogena.

Podzadanie. 4. Badania jakości materiału siewnego uzyskanego z doświadczeń na ziarno z pszenżytem jarym.

Ziarno uzyskane z doświadczeń zostanie ocenione pod kątem przydatności jako materiału siewnego. Ocenione zostanie szereg cech laboratoryjnych: czystość, liczba nasion innych gatunków uprawnych i chwastów, MTZ, masa hektolitra, zdolność kiełkowania, wigor nasion metodą wzrostu siewki,  sucha masa siewki, szybkość kiełkowania, kiełkowanie w stresie suszy (symulacja deficytu wody podczas kiełkowania) szczególnie interesujące ze względu na fakt, iż pszenżyto często wysiewa się na glebach lżejszych i w praktyce ten gatunek narażony jest na stres suszy podczas wschodów.

Przewidywana pierwsza publikacja – sprawozdanie z realizacji projektu na stronie internetowej IHAR-PIB, grudzień 2018. Wyniki uzyskane w trakcie realizacji projektu będą dostępne nieodpłatnie dla wszystkich podmiotów działających w sektorze rolnym, w szczególności dla gospodarstw prowadzących produkcję metodami ekologicznymi.

Załączniki: