Badanie możliwości redukcji agrofagów i przydatności odmian pszenżyta jarego (Triticosecale Wittm.) do uprawy na ziarno i na kiszonkę w siewie czystym i w mieszankach z roślinami bobowatymi w gospodarstwach ekologicznych
Kierownik badania: dr inż. Roman Warzecha
Zakład Genetyki i Hodowli Roślin, Pracownia Kukurydzy i Pszenżyta
tel.: 22 733 45 62, e-mail: r.warzecha@ihar.edu.pl
Zespół badawczy:
IHAR-PIB Radzików: dr Piotr Ochodzki, dr Elżbieta Małuszyńska, mgr inż. Monika Żurek,
Cel badań:
Celem prac w roku 2018 jest określenie możliwości ograniczenia presji agrofagów, zwłaszcza chwastów i chorób grzybowych, oraz wytwarzanych przez grzyby szkodliwych mikotoksyn w uprawach metodami ekologicznymi. Badania obejmą wyłącznie polskie odmiany pszenżyta, których nasiona są dostępne na naszym rynku.
Celem badań jest również określenie przydatności odmian pszenżyta do uprawy na ziarno i biomasę w siewie czystym i w mieszankach z roślinami bobowatymi jako komponentami wysokobiałkowymi do produkcji pasz ekologicznych. W redukcji zachwaszczenia sprawdzona zostanie innowacyjna technologia z wykorzystaniem gorącej wody jako czynnika niszczącego nasiona i siewki chwastów.
Opis planowanych prac:
Podzadanie1. Wpływ zastosowania innowacyjnej technologii ochrony przed chwastami oraz gęstości siewu odmian pszenżyta jarego na obecność agrofagów (choroby zbóż i chwasty).
Wiosną 2018 roku w IHAR-PIB Radzików, na certyfikowanym polu ekologicznym, zostaną założone ścisłe doświadczenia poletkowe metodą bloków losowanych w 3 powtórzeniach. Powierzchnia poletka do zbioru 20 m2. Zbadanych zostanie 5 wybranych polskich odmian pszenżyta jarego z Krajowego Rejestru.
W pierwszym doświadczeniu do redukcji zachwaszczenia wierzchniej warstwy gleby przed siewem zostanie zastosowane urządzenie BioMant Aqua WS-Compact, wykorzystujące technologię gorącej wody. Urządzenie to zostało wyróżnione w konkursie czasopisma „Farmer” jako innowacyjny produkt roku 2017 i jest proponowane do wykorzystania w rolnictwie i sadownictwie ekologicznym. W celu podniesienie żyzności gleby zastosowane zostaną nawozy ekologiczne.
W drugim doświadczeniu ścisłym sprawdzony zostanie wpływ gęstości siewu na agrofagi (choroby roślin i zachwaszczenie). Zastosowane zostaną 3 gęstości siewu: 400, 500 i 600 kiełkujących ziarniaków/m2. Ocenionyzostanie wigor odmian po ruszeniu wegetacji. W trakcje wegetacji zostanie określona odporność na główne choroby zbóż: mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, rdzę żółtą, septoriozy liści i plew oraz fuzariozę kłosów. Zostaną określone cechy agrotechniczne: termin kłoszenia, odporność na wyleganie, wysokość roślin, termin dojrzałości. Po zbiorach zostaną określone następujące parametry: plon ziarna, wilgotność ziarna, MTZ, masa hektolitra. Zostanie przeprowadzona analiza składu chemicznego ziarna.
Podzadanie 2. Porównanie cech użytkowych pszenżyta jarego w siewie czystym i w mieszankach z roślinami bobowatymi w uprawie na ziarno i na kiszonkę z całych roślin.
Doświadczenia poletkowe z 2 odmianami pszenżyta jarego na ziarno i kiszonkę w siewie czystym i w siewie mieszanym z łubinem wąskolistnym, łubinem żółtym i grochem pastewnym zostaną przeprowadzone w IHAR-PIB w Radzikowie.
Zostaną określone parametry kiszonkowe ze wszystkich wariantów wysiewu. Zebrana biomasa zostanie zakiszona. Materiały z doświadczeń zostaną przeanalizowane pod względem cech jakościowych: zawartości suchej masy, zawartości tłuszczu, białka, popiołu surowego, frakcji włókna oraz zawartości skrobi. W doświadczeniu na ziarno określony zostanie plon oraz udział komponentu zbożowego i nasion bobowatych.
Doświadczenie łanowe na kiszonkę z wybraną odmianą pszenżyta w siewie czystym i w siewie mieszanym zostanie założone w certyfikowanym gospodarstwie rolnym w Łątczynie (nr certyfikatu PLEKO 01961) (Mazowsze). Zostanie określony plon zielonej masy oraz plon suchej masy w badanych wariantach wysiewu.
Podzadanie 3. Badanie odporności pszenżyta jarego na choroby grzybowe oraz określenie akumulacji mikotoksyn
Ważnym elementem planowanych badań będzie ocena odporności na fuzariozę kłosów i badanie czynników ograniczających zawartość mikotoksyn w ziarnie. Określona zostanie zdrowotność ziarna: obecność zarodników sporyszu, porażenie ziarna przez grzyby fuzaryjne, zawartość mikotoksyn fuzaryjnych w ziarnie (DON – deoksyniwalenol, NIV – niwalenol, ZEA – zearalenon) w ziarnie porażonym naturalnie.
Założone zostanie doświadczenie infekcyjne. Kłosy badanych odmian zostaną sztucznie inokulowane (porażone) Fusarium culmorum poprzez dwukrotny oprysk zawiesiną zarodników grzybów w okresie kwitnienia. Oceniony zostanie stopień porażenia kłosów, a zebrane ziarno zostanie poddane analizie zawartości mikotoksyn fuzaryjnych. Uzyskane informacje pozwolą na wskazanie odmian najbardziej odpornych i podatnych na fuzariozę w warunkach zwiększonej presji patogena.
Podzadanie. 4. Badania jakości materiału siewnego uzyskanego z doświadczeń na ziarno z pszenżytem jarym.
Ziarno uzyskane z doświadczeń zostanie ocenione pod kątem przydatności jako materiału siewnego. Ocenione zostanie szereg cech laboratoryjnych: czystość, liczba nasion innych gatunków uprawnych i chwastów, MTZ, masa hektolitra, zdolność kiełkowania, wigor nasion metodą wzrostu siewki, sucha masa siewki, szybkość kiełkowania, kiełkowanie w stresie suszy (symulacja deficytu wody podczas kiełkowania) szczególnie interesujące ze względu na fakt, iż pszenżyto często wysiewa się na glebach lżejszych i w praktyce ten gatunek narażony jest na stres suszy podczas wschodów.
Przewidywana pierwsza publikacja – sprawozdanie z realizacji projektu na stronie internetowej IHAR-PIB, grudzień 2018. Wyniki uzyskane w trakcie realizacji projektu będą dostępne nieodpłatnie dla wszystkich podmiotów działających w sektorze rolnym, w szczególności dla gospodarstw prowadzących produkcję metodami ekologicznymi.