AGROBANK - GOSPOSTRATEG 1/394826/10/NCBR/2018
Projekt AGROBANK finansowany przez NCBiR w ramach Ikonkursu na projekty otwarte w ramach strategicznego programu badań naukowych i prac rozwojowych „SPOŁECZNY I GOSPODARCZY ROZWÓJ POLSKI W WARUNKACH GLOBALIZUJĄCYCH SIĘ RYNKÓW” – GOSPOSTRATEG.
 |
 |
Tytuł: Stworzenie bioinformatycznego systemu zarządzania narodowymi zasobami genowymi roślin użytkowych oraz rozwój kapitału społecznego i gospodarczego Polski poprzez ochronę i wykorzystanie tych zasobów w procesie świadczenia usług doradztwa rolniczego,
Koordynator projektu: Katarzyna Boczek, Zastępca Dyrektora CDR w Brwinowie
Kierownik BiR projektu: Prof. dr hab. Jerzy H. Czembor, Kierownik SPBS w IHAR-PIB Radzików
Data rozpoczęcia prac: 2018-12-01 zakończenia: 2021-11-30
Strona projektu: AGROBANK (https://cdr.gov.pl/projekty-i-wspolpraca/121-agrobank/2928-agrobank)
Słowa kluczowe: doradztwo rolnicze, rośliny użytkowe, zasoby genowe, system bioinformatyczny, system wspomagania decyzji, transfer wiedzy.
Prezentacja projektu projektu AGROBANK na konferencji w MRiRW „Innowacyjne rozwiązania dla polskiego rolnictwa” 28.11.2018. https://www.gov.pl/web/rolnictwo/innowacje-dla-rolnictwa
Celem ogólnym projektu pt. „Stworzenie bioinformatycznego systemu zarządzania narodowymi zasobami genowymi roślin użytkowych oraz rozwój kapitału społecznego i gospodarczego Polski poprzez ochronę i wykorzystanie tych zasobów w procesie świadczenia usług doradztwa rolniczego” jest rozwój nowoczesnego sektora rolno-spożywczego w Polsce poprzez usprawnianie procesu transferu wiedzy i innowacyjności do praktyki rolniczej.
Nacisk w Projekcie został położony na praktykę rolniczą nie tylko z uwagi na przewidziany zakres działalności, ale przede wszystkim dlatego, iż to ona jest nieodłączną częścią gospodarki żywnościowej, stanowiącą jej podstawę w Polsce, a innowacyjne rozwiązania, które zostaną w niej zastosowane, przekładają się na dalsze etapy produkcji żywności.
Cel ogólny Projektu zostanie osiągnięty poprzez realizację celu praktycznego Projektu, jakim jest:
- Opracowanie i wdrożenie „Strategii procesu transferu wiedzy i innowacyjności do praktyki rolniczej w Polsce do 2028 roku”
- Opracowanie i wdrożenie konkretnego rozwiązania wpisującego się w Strategię,tj. opracowanie i wdrożenie bioinformatycznego systemu zarządzania narodowymi zasobami genowymi roślin użytkowych mających kluczowe znaczenie dla polskiego rolnictwa i produkcji żywności.
Dwuczłonowy cel praktyczny Projektu odpowiada na zdiagnozowaną potrzebę zarówno w wymiarze strategicznym (opracowanie i wdrożenie Strategii), jak i praktycznym (opracowanie i wdrożenie bioinformatycznego systemu stanowiącego praktyczną aplikację celów Strategii).
Strategia oraz system informatyczny realizujący jej cele skupi się wokół zagadnienia narodowych zasobów genowych, zidentyfikowanych jako główne źródło innowacyjności i konkurencyjności, mogące zastąpić strategię kosztowo-cenową polskich rolników i producentów żywności. Zasoby genowe mają bowiem bardzo wymierną wartość gospodarczą i finansową – mogą one być i często są skutecznym narzędziem konkurencji gospodarczej w wielu państwach, stanowiąc jednocześnie źródło dziedzictwa biologicznego, społecznego i kulturowego. Strategiczne znaczenie zasobów genowych roślin wynika z faktu, że stanowią one materiał wyjściowy w odtwarzaniu rolnictwa zniszczonego w wyniku katastrof naturalnych i kryzysów humanitarnych. Rola roślinnych zasobów genowych jest także kluczowa w restytucji funkcji środowiska nieustannie niszczonego zmianami klimatu, industrializacją i urbanizacją. Poszerzanie różnorodności upraw jest skutecznym narzędziem stymulacji ożywienia oraz poprawy sytuacji ekonomicznej na obszarach wiejskich, zwłaszcza z przewagą ekstensywnego typu gospodarowania. Zasoby genowe stanowią również źródło nowych, alternatywnych roślin uprawnych, dywersyfikujących aktywność rolniczą, szczególnie w mniej rozwiniętych obszarach wiejskich. Pozwalają one na wprowadzenie do uprawy roślin użytkowych, pozyskiwanych dotychczas ze stanowisk naturalnych, a zagrożonych wyginięciem. Dążenie do wzrostu produkcji rolniczej w Polsce związane jest z szerokim stosowaniem intensywnych metod produkcji roślin, co w dłuższym okresie negatywnie wpływa na bioróżnorodność biologiczną krajobrazu rolniczego. Sytuacja ta pociąga za sobą nie tylko zmniejszenie liczby gatunków roślin uprawianych na coraz większych areałach, ale także powoduje zawężenie puli genowej w obrębie tych gatunków. W wielu krajach uprawiane są najwyżej plonujące odmiany roślin, uprawiane na dużych obszarach, natomiast eliminowane z uprawy i często tracone bezpowrotnie dla krajowych programów hodowlanych są odmiany i populacje mniej plenne, ale w zamian wykazujące dużą różnorodność genotypową i większą stabilność plonowania.
Polska jest krajem o stosunkowo dużej różnorodności biologicznej na tle innych krajów europejskich. Wynika to z występowania na jej terenie klimatu przejściowego (okresowe wpływy klimatów morskiego i kontynentalnego) oraz z braku dużych naturalnych barier przy jednocześnie zróżnicowanej rzeźbie terenu i zmienności podłoża glebowego. Jej zasoby genetyczne są stabilnym źródłem zróżnicowanych materiałów wyjściowych o poznanej przydatności i jakości, niezbędnym dla tworzenia postępu biologicznego w produkcji roślin i szerzej – na utrzymanie pozycji lidera w produkcji żywności w Unii Europejskiej.
Projekt realizowany jest przez Konsorcjum złożone z czterech podmiotów:
- Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie CDR, lider konsorcjum,
- Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – Państwowy Instytut Badawczy IHAR-PIB,
- Instytut Chemii Bioorganicznej PAN, Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe PCSS,
- Fundację Kaleckiego.
IHAR-PIB uczestniczy w realizacji w 6 z 8 zadań: 1, 2, 4 oraz 6, 7, 8.
Faza A 1-18 mc:
Zadanie 1. Przeprowadzenie badań podstawowych dotyczących dokonania charakterystyki i oceny zasobów genowych roślin użytkowych mających kluczowe znaczenie dla polskiego rolnictwa i produkcji żywności.
Zadanie 2. Przeprowadzenie badań stosowanych dotyczących warunków przyrodniczych Istotnych z punktu widzenia roślin użytkowych mających kluczowe znaczenie dla polskiego rolnictwa i produkcji żywności.
Zadanie 3. Przeprowadzenie badań stosowanych dotyczących ustalenia rodzaju danych ekonomicznych i społecznych mających kluczowe znaczenie dla polskiego rolnictwa i produkcji żywności.
Zadanie 4. Przeprowadzenie badań stosowanych dotyczących zależności wiedzy zebranej podczas realizacji zadań 1, 2 i 3 w fazie A, w celu opracowania kompleksowej diagnozy problemów, wypracowania strategii pozwalającej osiągnąć optymalny stan rzeczy oraz wypracowania konkretnych rozwiązań i działań wpisujących się w proponowane kierunki – tj. opracowanie szczegółowych założeń funkcjonowania bioinformatycznego systemu zarządzania narodowymi zasobami genowymi roślin użytkowych mających kluczowe znaczenie dla polskiego rolnictwa i produkcji żywności.
Faza B -19-36 mc:
Zadanie 5. Opracowanie procedur oraz stosownych regulacji prawnych związanych z wykorzystaniem rozwiązania będącego wynikiem fazy A w praktyce.
Zadanie 6. Organizowanie krajowych i zagranicznych wizyt studyjnych pozwalających zebrać informacje na temat funkcjonujących dobrych praktyk.
Zadanie 7. Pilotaż / wdrożenie rozwiązania będącego wynikiem fazy A w praktyce – tworzenie systemu informatycznego i jego uruchomienie.
Zadanie 8. Prowadzenie kampanii społecznych oraz organizowanie wydarzeń o charakterze medialnym mające na celu przekonanie opinii publicznej do proponowanych rozwiązań.
Podsumowanie
W trakcie projektu realizowane są prace badawczo-rozwojowe (w tym badania podstawowe oraz badania stosowane), a także działania mające na celu wdrożenie osiągniętych rezultatów dotyczące optymalnego wykorzystania narodowych zasobów genowych roślin użytkowych.
Projekt skierowany jest do takich grup docelowych jak rolnicy, doradcy rolniczy, hodowcy, ośrodki naukowe, instytucje państwowe oraz wszystkie inne podmioty związane z gospodarką rolno-spożywczą w Polsce.
Wśród spodziewanych efektów społecznych i ekonomicznych projektu przewiduje się między innymi wzrost innowacyjności i konkurencyjności polskiego rolnictwa, transfer wiedzy i wyników badań naukowych do praktyki gospodarczej oraz w szerszej perspektywie poprawę warunków ekonomiczno-społecznych na polskich wsiach.