Zadanie 3.2. (Dr S. Oleszczuk)

Wytworzenie linii DH (podwojonych haploidów) pszenżyta z genami dopełnienia męskiej sterylności i przywracania płodności. 

Osoba odpowiedzialna (w instytucie badawczym): Dr S. Oleszczuk

CEL:

zastosowanie technologii otrzymywania linii homozygotycznych w tworzeniu  dopełniaczy oraz restorerów oraz selekcja potencjalnych form dopełniaczy i restorerów o lepszych parametrach niż formy wyjściowe

UZASADNIENIE: 

Głównym elementem wykorzystania zjawiska heterozji u pszenżyta, jest znalezienie prawidłowo funkcjonującego systemu męskiej sterylności, niezbędnego przy tworzeniu odmian mieszańcowych. U tego gatunku stosunkowo niska jest częstość występowania linii dopełniających wśród badanej populacji rodów i odmian (do ok. 3%). Uzyskane linie często są niestabilne w latach i w miejscowościach, a efekt heterozji jest dodatkowo obciążony negatywnym wpływem obcej cytoplazmy. W efekcie ilość linii, które można z powodzeniem wykorzystać w hodowli mieszańcowej jest jeszcze mniejsza. Dlatego też poszukiwanie stabilnych linii dopełniających jest istotnym zadaniem w hodowli mieszańcowej. Niemniej wytworzenie restorerów w pełni przywracających płodność i o dobrej zdolności kombinacyjnej jest również niezwykle istotne. 

Zastosowanie technologii DH do wytworzenie form  homozygotycznych z krzyżówek pomiędzy liniami dopełniającymi/restorującymi jak również pomiędzy liniami dopełniającymi/restorującymi, a odmianami (rodami) pszenżyta, umożliwi poszerzenie zmienności wśród pożądanych form. Tematyka proponowanych badań pozwali nie tylko na poznanie mechanizmów dziedziczenia cytoplazmatyczno-jądrowego u pszenżyta i zwiększenie możliwości badawczych w obszarze genetyki tego gatunku, ale jest szczególnie ważna z uwagi na możliwości praktycznego wykorzystania wyników w hodowli. Prowadzone w tym kierunku prace przy wsparciu hodowców mogą przyczynić się do otrzymania dobrze plonujących, odpornych na choroby i niekorzystne warunki środowiska rodzimych odmian heterozyjnych pszenżyta. Tym samym możliwość kontroli licencjonowanego materiału siewnego pozwoli zapewnić dochód spółkom hodowlanym i utrzymać się na rynku.

HARMONOGRAM:

1. Identyfikacja  wartościowych  materiałów spośród dostępnych zasobów hodowlanych, wytypowanie rodów, odmian i linii do krzyżowań (30 obiektów)
2. Wykonanie krzyżowań pomiędzy liniami dopełniającymi jak również z odmianami, rodami  pszenżyta o pożądanych cechach agronomicznych (wysokość, zdolność krzewienia,  odporność na choroby grzybowe, stresy abiotyczne – m.in. stres suszy, płodność, plon) 
3. Wykonanie krzyżowań pomiędzy liniami restorującymi jak również z odmianami, rodami  pszenżyta o pożądanych cechach agronomicznych (wysokość, zdolność krzewienia,  odporność na choroby grzybowe, stresy abiotyczne – m.in. stres suszy, płodność, plon)
4. Wstępna ocena rodów, odmian i linii wyjściowych pod względem zdolności do indukcji androgenezy (30 linii)

Planowane na 2021 r. mierniki:

• liczba form poddanych ocenie fenotypowej celem wytypowania rodów, odmian i linii do krzyżowań” – 30 obiektów;
• liczba kombinacji krzyżowania typu: dopełniacz x dopełniacz” –  5;
• liczba kombinacji krzyżowania typu: restorer x restorer” –  5;
• liczba linii ocenianych pod kątem indukcji androgenezy” –  30.