Zadanie 3.11. (Dr W. Majtkowski)
Opracowanie referencyjnego wzorca nasiennego wybranych gatunków roślin i wersji cyfrowej kart zielnikowych.
Osoba odpowiedzialna (w instytucie badawczym): Dr W. Majtkowski
CEL:
Celem zadania jest uzupełnienie wzorca nasiennego wykorzystywanego przez laboratoria PIORIN (kontynuacja prac wykonywanych w ramach Programu Wieloletniego w latach 2017-2020) oraz wykonanie wersji cyfrowej kart zielnikowych gatunków, dla których wykonano referencyjny wzorzec nasienny. W celu pozyskania materiału zielnikowego w Ogrodzie Botanicznym Krajowego Centrum Roślinnych Zasobów Genowych w Bydgoszczy zostanie założona kolekcja polowa gatunków. Wersja cyfrowa kolekcji będzie służyć jako materiał szkoleniowy i diagnostyczny dla kwalifikatorów dokonujących oceny polowej plantacji nasiennych, których jest obecnie w kraju ponad 300. Nasiona zebrane ze zgromadzonych w kolekcji gatunków będą również przekazywane do długoterminowej przechowalni Krajowego Centrum Roślinnych Zasobów Genowych (KCRZG) w Radzikowie.
UZASADNIENIE:
Ogród Botaniczny KCRZG w Bydgoszczy od 2017 roku, w ramach Programu Wieloletniego wykonuje wzorzec nasienny dla 179 gatunków znajdujących się na liście PIORIN, która jest niezbędna dla realizacji zadań statutowych tej instytucji. Dodatkowo kolekcja wzorcowa nasion została rozszerzona o 22 gatunki roślin wyszczególnione w Dyrektywie Wykonawczej Komisji (UE) 2016/2109 z 1.12.2016 r., wchodzące w skład nowych mieszanek materiału siewnego roślin pastewnych, które oferują rozwiązania w zakresie trwałych, produktywnych i różnorodnych biologicznie pastwisk i upraw roślin pastewnych. Gatunki te zostały włączone do wykazu gatunków objętych art. 2 ust. 1 pkt. A ppkt b) Dyrektywy 66/401/EWG w sprawie obrotu materiałem siewnym roślin pastewnych. Do końca 2020 roku wzorzec nasienny został wykonany w 44,8% (tj. do PIORIN zostało przekazanych 90 obiektów). Każdego roku przygotowywanych będzie 18 zestawów składających się z 30 gatunków, w tym 16 zestawów dla WIORiN oraz po jednym dla GIORiN i przechowalni KCRZG. Uzupełnieniem wzorca nasiennego będzie „cyfrowy zielnik”. Źródłem materiałów zielnikowych niezbędnych do wykonania wersji cyfrowej będzie kolekcja polowa. Materiały do kolekcji polowej będą pochodziły z wymiany nasiennej z innymi ogrodami botanicznymi i bankami genów oraz ze zbiorów ze stanowisk naturalnych. Wyjazdy terenowe będą organizowane do wcześniej zidentyfikowanych z literatury stanowisk występowania potrzebnych do zielnika roślin. Wersja cyfrowa będzie mogła służyć jako materiał szkoleniowy i diagnostyczny dla urzędowych kwalifikatorów dokonujących oceny polowej plantacji nasiennych, dla pracowników doradztwa rolniczego oraz uczniów i studentów szkół i uczelni rolniczych. Proponowana forma cyfrowa takiej kolekcji – „cyfrowy zielnik”, jest jedyną formą, której dystrybucja ze względu na liczbę korzystających z niej osób (300 kwalifikatorów) oraz planowane wykorzystanie byłaby możliwa.
HARMONOGRAM:
- wybór gatunków do założenia kolekcji polowej (40 obiektów - roczne i wieloletnie) oraz wykonania wzorca nasiennego (25 obiektów);
- rozmnożenie wytypowanych gatunków oraz przygotowanie stanowiska do założenia kolekcji i założenie kolekcji;
- identyfikacja botaniczna wysadzonych gatunków;
- wykonywanie niezbędnych prac agrotechnicznych w celu utrzymania roślin w kolekcji polowej;
- zbiór materiałów zielnikowych do herbarium;
- zbiór nasion do wykonania wzorca na potrzeby laboratoriów PIORiN .
Ad. 1. Wykaz gatunków do założenia kolekcji polowej i wykonania wzorca nasiennego:
- Abutilon indicum (L.) Sweet
- Anthemis arvensis L.
- Arabis arenosa (L.) Scop.
- Aristida purpurea
- Asphodelus albus Mill.
- Bifora radians M.Bieb.
- Brassica juncea (L.) Czern.
- Brassica nigra (L.) W. D. J. Koch
- Brassica oleracea L.
- Bromus commutatus Schrad.
- Cajanus cajan (L.) Huth
- Campanula patula L.
- Campanula rotundifolia L.
- Centaurea aspera L.
- Gypsophila muralis L.
- Jasione montana L.
- Lappula squarrosa (Retz.) Dumort.
- Medicago arabica (L.) Huds.
- Myosotis sylvatica Hoffm.
- Neslia paniculata (L.) Desv.
- Potentilla argentea L.
- Prunella vulgaris L.
- Sonchus oleraceus L.
- Stachys palustris L.
- Valerianella dentata (L.) Pollich
- Veronica arvensis L.
- Veronica persica Poir.
- Alopecurus pratensis L.
- Arrhenatherum elatius L.
- Avena nuda L.
- Avena strigosa Schreb.
- Bromus arvensis L.
- Bromus sitchensis Trin.
- Carthamus tinctorius L.
- Chelidonium majus L.
- Clarkia unguiculata Lindl.
- Eleusine indica (L.) Gaertn.
- Fallopia convolvulus (L.) A. Love
- Lolium remotum Schrank.
- Lolium temulentum L.
Z gatunków z poz. 1–25 będą zebrane nasiona do wzorca. Wykaz może ulec zmianie z powodu np. słabego kiełkowania nasion.
Planowane na 2021 r. mierniki:
- liczba przekazanych gatunków do wzorca nasiennego – 25;
- liczba zebranych okazów zielnikowych – 40.