Zadanie 3.11. (Dr W. Majtkowski)

Opracowanie referencyjnego wzorca nasiennego wybranych gatunków roślin i wersji cyfrowej kart zielnikowych.

Osoba odpowiedzialna (w instytucie badawczym): Dr W. Majtkowski

CEL:

Celem zadania jest uzupełnienie wzorca nasiennego wykorzystywanego przez laboratoria PIORIN (kontynuacja prac wykonywanych w ramach Programu Wieloletniego w latach 2017-2020) oraz wykonanie wersji cyfrowej kart zielnikowych gatunków, dla których wykonano referencyjny wzorzec nasienny. W celu pozyskania materiału zielnikowego w Ogrodzie Botanicznym Krajowego Centrum Roślinnych Zasobów Genowych w Bydgoszczy zostanie założona kolekcja polowa gatunków. Wersja cyfrowa kolekcji będzie służyć jako materiał szkoleniowy i diagnostyczny dla kwalifikatorów dokonujących oceny polowej plantacji nasiennych, których jest obecnie w kraju ponad 300. Nasiona zebrane ze zgromadzonych w kolekcji gatunków będą również przekazywane do długoterminowej przechowalni Krajowego Centrum Roślinnych Zasobów Genowych (KCRZG) w Radzikowie.

UZASADNIENIE:

Ogród Botaniczny KCRZG w Bydgoszczy od 2017 roku, w ramach Programu Wieloletniego wykonuje wzorzec nasienny dla 179 gatunków znajdujących się na liście PIORIN, która jest niezbędna dla realizacji zadań statutowych tej instytucji. Dodatkowo kolekcja wzorcowa nasion została rozszerzona o 22 gatunki roślin wyszczególnione w Dyrektywie Wykonawczej Komisji (UE) 2016/2109 z 1.12.2016 r., wchodzące w skład nowych mieszanek materiału siewnego roślin pastewnych, które oferują rozwiązania w zakresie trwałych, produktywnych i różnorodnych biologicznie pastwisk i upraw roślin pastewnych. Gatunki te zostały włączone do wykazu gatunków objętych art. 2 ust. 1 pkt. A ppkt b) Dyrektywy 66/401/EWG w sprawie obrotu materiałem siewnym roślin pastewnych. Do końca 2020 roku wzorzec nasienny został wykonany w 44,8% (tj. do PIORIN zostało przekazanych 90 obiektów). Każdego roku przygotowywanych będzie 18 zestawów składających się z 30 gatunków, w tym 16 zestawów dla WIORiN oraz po jednym dla GIORiN i przechowalni KCRZG. Uzupełnieniem wzorca nasiennego będzie „cyfrowy zielnik”. Źródłem materiałów zielnikowych niezbędnych do wykonania wersji cyfrowej będzie kolekcja polowa. Materiały do kolekcji polowej będą pochodziły z wymiany nasiennej z innymi ogrodami botanicznymi i bankami genów oraz ze zbiorów ze stanowisk naturalnych. Wyjazdy terenowe będą organizowane do wcześniej zidentyfikowanych z literatury stanowisk występowania potrzebnych do zielnika roślin. Wersja cyfrowa będzie mogła służyć jako materiał szkoleniowy i diagnostyczny dla urzędowych kwalifikatorów dokonujących oceny polowej plantacji nasiennych, dla pracowników doradztwa rolniczego oraz uczniów i studentów szkół i uczelni rolniczych. Proponowana forma cyfrowa takiej kolekcji – „cyfrowy zielnik”, jest jedyną formą, której dystrybucja ze względu na liczbę korzystających z niej osób (300 kwalifikatorów) oraz planowane wykorzystanie byłaby możliwa.

HARMONOGRAM:

1. wybór gatunków do założenia kolekcji polowej (40 obiektów - roczne i wieloletnie) oraz wykonania wzorca nasiennego (25 obiektów);
2. rozmnożenie wytypowanych gatunków oraz przygotowanie stanowiska do założenia kolekcji i założenie kolekcji;
3. identyfikacja botaniczna wysadzonych gatunków;
4. wykonywanie niezbędnych prac agrotechnicznych w celu utrzymania roślin w kolekcji polowej;
5. zbiór materiałów zielnikowych do herbarium;
6. zbiór nasion do wykonania wzorca na potrzeby laboratoriów PIORiN .

Ad. 1. Wykaz gatunków do założenia kolekcji polowej i wykonania wzorca nasiennego:

1. Abutilon indicum (L.) Sweet
2. Anthemis arvensis L.
3. Arabis arenosa (L.) Scop.
4. Aristida purpurea
5. Asphodelus albus Mill.
6. Bifora radians M.Bieb.
7. Brassica juncea (L.) Czern. 
8. Brassica nigra (L.) W. D. J. Koch 
9. Brassica oleracea L.
10. Bromus commutatus Schrad. 
11. Cajanus cajan (L.) Huth 
12. Campanula patula L.
13. Campanula rotundifolia L.
14. Centaurea aspera L.
15. Gypsophila muralis L.
16. Jasione montana L.
17. Lappula squarrosa (Retz.) Dumort.  
18. Medicago arabica (L.) Huds. 
19. Myosotis sylvatica Hoffm. 
20. Neslia paniculata (L.) Desv.
21. Potentilla argentea L.
22. Prunella vulgaris L.
23. Sonchus oleraceus L.
24. Stachys palustris L.
25. Valerianella dentata (L.) Pollich
26. Veronica arvensis L.
27. Veronica persica Poir.
28. Alopecurus pratensis L.
29. Arrhenatherum elatius L.
30. Avena nuda L.
31. Avena strigosa Schreb.
32. Bromus arvensis L.
33. Bromus sitchensis Trin.
34. Carthamus tinctorius L.
35. Chelidonium majus L.
36. Clarkia unguiculata Lindl.
37. Eleusine indica (L.) Gaertn.
38. Fallopia convolvulus  (L.) A. Love
39. Lolium remotum Schrank.
40. Lolium temulentum L.

Z gatunków z poz. 1–25 będą zebrane nasiona do wzorca. Wykaz może ulec zmianie z powodu np. słabego kiełkowania nasion.

Planowane na 2021 r. mierniki:

• liczba przekazanych gatunków do wzorca nasiennego – 25;
• liczba zebranych okazów zielnikowych – 40.